อาการไข้เลือดออก เป็นอย่างไร เช็กอาการเสี่ยงภัยร้ายจากยุง

อาการไข้เลือดออก ในระยะแรกอาจสร้างความสับสนแก่ผู้ป่วยไม่มากก็น้อย เนื่องจากอาการแสดงเบื้องต้น จะมีความคล้ายคลึงกับไข้หวัดโดยทั่ว ๆ ไป เช่น การมีไข้สูง อ่อนเพลีย เบื่ออาหาร ทำให้หลายคนที่ไม่ทราบถึง อาการไข้เลือดออก อาจเข้าใจผิด จนนำไปสู่การเข้ารับการรักษาที่ล่าช้า และส่งผลกระทบต่อสุขภาพร่างกายของผู้ป่วยจนอาจเสียชีวิตได้ในที่สุด

บทความนี้ ร้านยา เอ็กซ์ต้า พลัส จึงมีข้อมูลดี ๆ เกี่ยวกับ อาการไข้เลือดออก เป็นอย่างไร เช็กอาการเสี่ยงภัยร้ายจากยุง มาฝากกันค่ะ

ทำความรู้จักกับโรคไข้เลือดออก

ไข้เลือดออก เกิดจากเชื้อไวรัสเดงกี (Dengue Virus) มียุงลาย เป็นพาหะนำโรค โดยยุงลายจะหากินในช่วงเวลากลางวัน ด้วยการดูดเลือดคนเป็นอาหาร โรคนี้มักจะพบได้มากในประเทศเขตร้อน โดยจะมีรายงานการระบาดที่พุ่งสูงขึ้นในช่วงหน้าฝน และสามารถเป็นได้ทุกเพศ ทุกวัย ไม่จำกัดเพียงในเด็กเล็กเท่านั้น รายงานสถานการณ์ไข้เลือดออกจากกรมควบคุมโรค ช่วงวันที่ 1 มกราคม – 24 สิงหาคม 2565 พบว่า ประเทศไทยมีผู้ป่วยเป็นโรคไข้เลือดออกสะสมสูงถึง 19,380 ราย และมีรายงานผู้เสียชีวิตจากโรคนี้รวมทั้งสิ้น 17 ราย ดังนั้นหากคนในครอบครัวมีพฤติกรรมเสี่ยงที่อาจก่อให้เกิด อาการไข้เลือดออก ควรรีบพบแพทย์เพื่อรับการรักษาในทันที

โรคไข้เลือดออกติดต่อกันได้อย่างไร ?

ยุงลายจะดูดเลือดผู้ที่มีเชื้อไวรัสเดงกี ทำให้เชื้อเข้าไปฝังตัวที่ผนังกระเพาะอาหารของยุง
ไวรัสที่อยู่ในกระเพาะอาหารของยุงลาย จะใช้เวลาในการฟักตัวประมาณ 7 – 14 วัน เมื่อเชื้อมีจำนวนมากขึ้นจะเดินทางออกจากกระเพาะอาหารไปยังต่อมน้ำลายของยุง
เมื่อยุงที่มีเชื้อไวรัสในต่อมน้ำลาย ไปกัดคนก็จะทำให้ผู้ที่โดนยุงกัดติดเชื้อไวรัสเดงกีได้ และส่งผลให้เป็นโรคไข้เลือดออก โดยจะมีอาการหลังโดนกัดประมาณ 3 – 15 วัน
ก่อให้เกิดวงจรการระบาดของโรค หากมียุงลายตัวอื่นเข้ามาดูดเลือดของผู้ป่วยไข้เลือดออก และไปกัดผู้อื่นต่อ จะส่งผลให้เชื้อไวรัสแพร่ระบาดออกไปได้อย่างรวดเร็วนั่นเอง

เราจะสังเกต อาการไข้เลือดออก ได้อย่างไร

สามารถสังเกตอาการของผู้ป่วยไข้เลือดออกได้ ดังนี้

มีไข้สูงกว่า 38 องศาเซลเซียส
ปวดหัวรุนแรง
ปวดเมื่อยตามกล้ามเนื้อ กระดูก และข้อต่อ
ปวดกระบอกตา
ตาแดง
มีผื่นแดงขึ้นบริเวณผิวหนัง
เบื่ออาหาร
คลื่นไส้ อาเจียน
อาจท้องผูกหรือ ท้องเสีย และอาจถ่ายเป็นสีดำ
ปวดท้องบริเวณชายโครงขวา
หากมีอาการรุนแรงอาจเกิดอาการเลือดออกผิดปกติตามร่างกาย เช่น เลือดออกตามผิวหนัง เลือดออกที่เยื่อบุคอ หรือเลือดกำเดาไหล เป็นต้น

หากพบว่ามีอาการส่วนใหญ่ตรงกับที่กล่าวมาข้างต้น ควรรีบพบแพทย์เพื่อรับการวินิจฉัยและรักษาโดยทันที

อาการไข้เลือดออก แบ่งออกเป็น 3 ระยะ

ระยะไข้

อาการของผู้ป่วยไข้เลือดออกระยะนี้จะมีไข้สูงตลอดเวลา มักจะไม่ค่อยตอบสนองต่อยาลดไข้ ซึ่งอาจมีอาการเบื่ออาหาร ปวดท้อง คลื่นไส้ อาเจียน และอาจมีผื่นหรือจุดเลือดออกตามตัว ร่วมด้วย โดยระยะไข้นั้นจะใช้เวลาประมาณ 2 – 7 วัน

ระยะวิกฤติ

ในระยะนี้ไข้จะลดต่ำลง ผู้ที่ไม่มีอาการแทรกซ้อน อาการไข้เลือดออกที่เป็นอยู่จะค่อย ๆ ดีขึ้น ส่วนกรณีผู้ป่วยที่มีอาการแทรกซ้อนเลือดออกตามร่างกาย อาการเบื่ออาหาร คลื่นไส้ อาเจียนจะยังไม่ดีขึ้น ซึ่งหากอาการรุนแรง อาจส่งผลให้เกิดภาวะช็อก ความดันต่ำ มือเท้าเย็นลง ชีพจรเต้นเบา (Weak Pulse) และเร็ว ปัสสาวะออกน้อย เลือดออกง่าย เช่น มีเลือดกำเดาไหล อาเจียนเป็นเลือด อุจจาระมีสีดำ และอาจร้ายแรงถึงขั้นเสียชีวิตได้ โดยอาการระยะนี้จะใช้เวลาประมาณ 24 – 48 ชั่วโมง ดังนั้นหากพบผู้มีอาการไข้เลือดออกเกิน 2 วันควรรีบนำตัวส่งแพทย์ทันที !

ระยะฟื้นตัว

ระยะนี้อาการของผู้ป่วยไข้เลือดออกจะค่อย ๆ ดีขึ้น มีความรู้สึกอยากอาหารเพิ่มขึ้น ความดันโลหิตจะค่อย ๆ ปรับตัวสูงขึ้นจนเข้าสู่สภาวะปกติ ชีพจรเต้นแรง (Bounding Pulse) และช้าลง บางรายอาจยังมีผื่นแดง และจุดเลือดออกเล็ก ๆ ตามตัว

เปรียบเทียบความแตกต่างระหว่าง อาการไข้เลือดออก ไข้หวัดทั่วไป และไข้หวัดใหญ่

เนื่องจากอาการแสดงของไข้หวัดทั่วไป ไข้หวัดใหญ่ และไข้เลือดออก บางอาการจะมีความคล้ายคลึงกันทำให้หลายท่านอาจเกิดความสับสน โดยทั้ง 3 อาการจะมีความแตกต่างกัน ดังนี้

อาการแสดง	อาการไข้เลือดออก	อาการไข้หวัดทั่วไป	อาการไข้หวัดใหญ่
มีไข้	ไข้สูงกว่า 38° C 2 – 7 วันและลดลงอย่างรวดเร็ว	มีไข้แต่จะทุเลาลงใน 3 – 4 วัน	มีไข้สูงต่อเนื่อง หลายวัน และมีอาการหนาวสั่น
ปวดเมื่อย	ปวดเมื่อยตามตัว ปวดเมื่อยกล้ามเนื้อ และข้อต่อ ปวดกระบอกตา กดเจ็บบริเวณชายโครงขวา	ปวดเมื่อยตามตัวเล็กน้อย มีอาการอ่อนเพลียร่วมด้วย	ปวดเมื่อยกล้ามเนื้อ ปวดศีรษะ ไม่มีแรง
เจ็บคอ ไอ มีน้ำมูก มีเสมหะ	อาจเกิดขึ้นได้ในบางราย แต่โดยส่วนใหญ่แล้วจะไม่พบอาการ	มีอาการเล็กน้อย จะดีขึ้นใน 3 – 4 วัน	ไอจากหลอดลมอักเสบ
หายใจไม่สะดวก	✖	อาจหายใจไม่สะดวกจากน้ำมูกอุดตัน	พบได้ในกลุ่มเสี่ยง
เบื่ออาหาร	✔	✔	✔
คลื่นไส้ อาเจียน	อาจพบได้ในบางราย	✖	อาจพบได้ในบางราย
ท้องเสีย	อาจท้องผูก ท้องเสีย หรืออาจถ่ายเป็นสีดำ	✖	พบในเด็กมากกว่าผู้ใหญ่
ผื่นขึ้นบริเวณผิวหนัง	✔	✖	✖
เลือดออกตามผิวหนัง	✔	✖	✖

ตารางเปรียบเทียบความแตกต่างระหว่างอาการไข้เลือดออก, ไข้หวัดทั่วไป และไข้หวัดใหญ่
ขอบคุณข้อมูลจากศูนย์หัวใจสิริกิติ์ ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ

ข้อควรปฏิบัติหากมี อาการไข้เลือดออก

หากพบว่าตนเอง หรือคนรอบข้างมีอาการไข้เลือดออก ควรรีบนำตัวผู้ป่วยส่งโรงพยาบาลทันที เนื่องจากในปัจจุบันโรคไข้เลือดออกยังไม่มีวัคซีน หรือยาที่ใช้สำหรับรักษาโรคนี้ที่มีประสิทธิภาพในการต้านไวรัสได้ดีพอ แพทย์จึงจะทำการรักษาไปตามอาการของผู้ป่วย และคอยสังเกตอาการอย่างใกล้ชิด เพื่อให้พ้นช่วงวิกฤติ ที่อาจเสี่ยงต่อการมีเลือดออกตามอวัยวะ นอกจากนี้แพทย์จะรักษาผู้ป่วยตามอาการ เมื่ออาการดีขึ้นจึงจะได้รับการอนุญาตให้กลับไปรักษาตัวเองต่อที่บ้านได้จนกว่าจะหายดีนั่นเอง

แนวทางในการดูแลรักษาผู้ป่วยที่มี อาการไข้เลือดออก

ผู้ป่วยไข้เลือดออก ที่ได้รับการอนุญาตจากแพทย์มารักษาตัวที่บ้าน มีแนวทางการดูแลรักษา ดังนี้

ให้ผู้ป่วยดื่มน้ำ และทานอาหารให้เพียงพอ แนะนำให้ทานอาหารอ่อน ๆ และดื่มน้ำบ่อย ๆ โดยสังเกตจากปัสสาวะของผู้ป่วย หากเป็นสีเหลืองเข้ม หรือสีชา แสดงถึงร่างกายได้รับน้ำไม่เพียงพอ ควรให้ผู้ป่วยดื่มน้ำ หรือจิบน้ำเกลือแร่ระหว่างวัน
หลีกเลี่ยงอาหารที่มีสีแดง ดำ หรือน้ำตาล เพื่อป้องกันการสับสนระหว่างสีของอาหาร หรืออาการเลือดออกที่ทางเดินอาหาร
ลดไข้ด้วยยาพาราเซตามอล เมื่อผู้ป่วยมีไข้สูง ควรให้ผู้ป่วยทานยาตามแพทย์สั่ง หรือให้ทานยาลดไข้ด้วยพาราเซตามอลเท่านั้นโดยต้องระวังไม่ให้ทานมากจนเกินไป เพราะอาจเกิดผลข้างเคียงจากการทานยาเกินขนาดได้นั่นเอง
ห้ามทานยากลุ่ม NSAID เด็ดขาด เช่นยา แอสไพริน ไอบรูโพรเฟน เนื่องจากยากลุ่ม NSAID (Non-Steroidal Anti-inflammatory Drugs) อาจทำให้เกล็ดเลือดเสียการทำงาน เป็นสาเหตุให้เลือดออกง่ายมากขึ้นนั่นเอง
ในช่วงนี้อาจต้องระวังไม่ให้ผู้ป่วยถูกยุงกัด เนื่องจากยุงจะนำเชื้อไวรัสไปแพร่ต่อผู้อื่นได้อย่างรวดเร็ว
หมั่นสังเกตอาการผู้ป่วยอย่างใกล้ชิด หากเริ่ม มีภาวะเลือดออกที่รุนแรง มือเท้าเย็น ชีพจรเต้นเบาเร็ว อาเจียนมาก ทานอาหาร และน้ำไม่ได้ ปัสสาวะน้อย อ่อนเพลียมาก ซึม มึน งง สับสน ควรรีบนำตัวส่งโรงพยาบาลทันที

อาการไข้เลือดออก ป้องกันตัวเองอย่างไร

อาการไข้เลือดออก อาจเกิดขึ้นได้จากการอยู่ในสภาพแวดล้อมที่เสี่ยงต่อการถูกพาหะนำโรคอย่างยุงลายกัด เพื่อป้องกันตัวเองให้ห่างไกลต่อความเสี่ยงในการได้รับเชื้อไวรัส สามารถป้องกันตนเองได้ ดังนี้

1. ป้องกันตนเองไม่ให้ถูกยุงกัด

สวมเสื้อผ้าที่ปกคลุมร่างกายมิดชิด อย่างเสื้อแขนยาว และกางเกงขายาว
กางมุ้งนอนเพื่อป้องกันยุงกัดขณะหลับ
ไม่นั่งอยู่ในมุมมืด เนื่องจากจะเป็นที่ยุงชุม และอาจถูกกัดได้โดยไม่รู้ตัว
ใช้ผลิตภัณฑ์ที่ป้องกันยุง เช่น ยาที่ใช้สำหรับจุดไล่ยุง ครีมทาผิวเพื่อไล่ยุง หรือสติกเกอร์สมุนไพรไล่ยุง

2. กำจัดแหล่งเพาะพันธ์ุยุงลาย

ปิดภาชนะเก็บน้ำ อย่าง อ่างน้ำ ถังรองน้ำ ฯลฯ ด้วยฝา หรือ ผ้าไนลอน ให้มิดชิดเพื่อป้องกันยุงมาวางไข่
เปลี่ยนน้ำในแจกันดอกไม้ และเทน้ำขังออกจากถาดรองกระถางต้นไม้เป็นประจำ
ปิด คว่ำ หรือทำลายวัสดุรอบ ๆ ตัวบ้าน ที่น้ำอาจเข้าไปขังได้ เช่น ขวด กระป๋องเปล่า ยางรถยนต์ที่ไม่ใช้งานแล้ว

3. ฉีดวัคซีนไข้เลือดออก

เพื่อป้องกันการติดเชื้อไวรัส ซึ่งปัจจุบันวัคซีนสามารถช่วยลดความรุนแรงของโรคได้ในเด็กอายุ 6 ปีขึ้นไป ทั้งนี้วัคซีนจะป้องกันได้ดีในผู้ที่เคยติดเชื้อไวรัสเดงกีมาแล้วเท่านั้น จึงแนะนำให้ตรวจเลือด และปรึกษาแพทย์ก่อนทำการฉีดวัคซีน

ที่มา

ไข้เลือดออกภัยจากยุงลาย จาก โรงพยาบาลศิริราช ปิยมหาการุณย์
ศูนย์หัวใจสิริกิติ์ ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ จาก มหาวิทยาลัยขอนแก่น
ข้อมูลจากระบบรายงานเฝ้าระวังโรค จาก กรมควบคุมโรค
“โรคไข้เลือดออก”อันตรายจากยุงลาย วายร้ายตัวจิ๋ว จาก คณะแพทย์ศาสตร์มหาวิทยาลัยมหิดล